Kể từ khi ra mắt vào tháng 1/2023, Ordinals – giao thức được tạo ra bởi Casey Rodarmor – đã tạo ra cơn sóng mới trong cộng đồng Bitcoin. Giao thức này hoạt động trên nền tảng Bitcoin, cho phép gán các con số duy nhất cho từng satoshi (satoshi là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin, tương đương với 0.00000001 BTC). Điều này mở ra khả năng “khắc” dữ liệu như văn bản, hình ảnh, thậm chí là video lên một satoshi duy nhất, cho phép người dùng trao đổi và giao dịch chúng.
Ordinals là gì?
Có thể hiểu Ordinals như một dạng NFT trên Bitcoin. Quá trình “khắc” được thực hiện thông qua một giao dịch, trong đó người dùng thêm nội dung vào phần “dữ liệu chứng kiến” (witness data) của giao dịch. Nội dung này sẽ được gắn với một satoshi cụ thể.
Satoshi hay còn gọi là “sat”, là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin, tương đương với 0.00000001 BTC.
Ordinals dựa trên “lý thuyết thứ tự”, một hệ thống phân biệt từng satoshi bằng cách gán cho chúng một số thứ tự dựa trên thời điểm chúng được khai thác. Theo hệ thống Ordinals, mỗi satoshi là duy nhất và có một số riêng biệt.
Khả năng phân biệt từng satoshi đã dẫn đến sự xuất hiện của khái niệm “satoshi hiếm” – những satoshi được đánh giá cao hơn so với những satoshi thông thường. Rodamor đã đưa ra một hệ thống phân loại satoshi hiếm dựa trên thời điểm tạo ra chúng, bao gồm các cấp độ: Common, Uncommon, Rare, Epic, Legendary và Mythic. Ví dụ, một satoshi “Epic” được tạo ra vào thời điểm Bitcoin Halving năm 2024 đã được bán với giá 33.6 BTC, tương đương hơn 2 triệu USD.
Bên cạnh hệ thống của Rodamor, các thành viên trong cộng đồng Bitcoin cũng tạo ra các danh mục satoshi dựa trên các sự kiện lịch sử như “Vintage”, “Nakamoto”, “Block 9/78”, “Pizza” và “Hitman”,…
Một số bộ sưu tập Ordinals nổi tiếng nhất bao gồm:
NodeMonkes: Bộ sưu tập 10.000 Ordinals đầu tiên, được “khắc” vào tháng 2 năm 2023. Mỗi NodeMonke có các đặc điểm riêng với mức độ hiếm khác nhau. Giá sàn hiện tại của bộ sưu tập này là 0.3 BTC (khoảng 24.000 USD).
TwelveFold: Bộ sưu tập do Yuga Labs phát hành, bao gồm 300 tác phẩm nghệ thuật kết hợp hình vẽ tay và đồ họa 3D. Tổng doanh thu từ đấu giá là khoảng 735 BTC (tương đương 16 triệu USD tại thời điểm đó).
Bitcoin Puppets: Bộ sưu tập nổi tiếng với phong cách hài hước và cộng đồng thân thiện. Giá sàn hiện tại là 0.18 BTC.
Ordinal Maxi Biz (OMB): Bộ sưu tập được tạo ra bởi nghệ sĩ Tony Tafuro và bitcoiner ZK_Shark, bao gồm hơn 5000 tác phẩm.
Cách giao dịch Ordinals
Ordinals có thể được mua bán trên các sàn giao dịch trực tuyến hoặc theo hình thức ngang hàng (peer-to-peer) trên các nền tảng như Discord hoặc Telegram. Các sàn giao dịch như Magic Eden cho phép người dùng duyệt danh sách, lọc theo mức độ hiếm, khối lượng giao dịch và giá trị.
Dưới đây là bốn sàn giao dịch hàng đầu cho Ordinals:
Magic Eden: Sàn giao dịch NFT đa chuỗi, cho phép người dùng mint và giao dịch Ordinals sau khi chúng được phân loại theo các bộ sưu tập.
UniSat: Sàn giao dịch trên mạng lưới Bitcoin, hỗ trợ giao dịch Ordinals, token BRC20 và Atomicals.
Ordinals Wallet: Sàn giao dịch được cộng đồng tài trợ, cho phép người dùng giao dịch Ordinals, cũng như các “khắc” trên Doge và Bells.
Gamma: Sàn giao dịch và launchpad, cho phép người dùng tạo, giao dịch và đấu giá Ordinals một cách phi tập trung.
Cách lưu trữ các Ordinals NFT
Có nhiều ví cho phép người dùng lưu trữ Ordinals và tương tác với các sàn giao dịch. Một số ví hỗ trợ đa chuỗi, cho phép người dùng giao dịch trên các blockchain khác ngoài Bitcoin.
Dưới đây là một số ví được sử dụng phổ biến nhất:
Xverse: Ví không lưu ký và mã nguồn mở, cho phép người dùng kết nối với nhiều sàn giao dịch như Ordinals Wallet, Magic Eden, hỗ trợ Stacks NFTs và BRC-20 tokens. Xverse có mặt trên ứng dụng di động cho Apple và Google Play, cũng như tiện ích mở rộng trình duyệt cho Chrome.
UniSat: Ví mở nguồn dạng tiện ích mở rộng trình duyệt Chrome, dành riêng cho các “khắc” trên Bitcoin, hỗ trợ ARC-20 tokens. Những người ủng hộ UniSat sớm đã nhận được thẻ “UniSat OG Pass” cho phép giảm phí dịch vụ của sàn giao dịch và “khắc”.
Leather: Ví không lưu ký, mã nguồn mở và đã được kiểm toán, hiện chỉ có sẵn dưới dạng ví trình duyệt. Sắp tới, Leather sẽ hỗ trợ giao dịch LN (Lightning Network), cho phép người dùng chuyển đổi tức thời giữa Stacks và Bitcoin.
Phantom: Ví đa chuỗi không lưu ký hỗ trợ Ethereum, Polygon và Bitcoin, cho phép người dùng giao dịch, chuyển và nhận BTC, BRC-20 tokens và Ordinals. Phantom cũng có tính năng bảo vệ thêm cho satoshi hiếm để người dùng không vô tình sử dụng chúng. Các sàn giao dịch Ordinals hỗ trợ Phantom là Magic Eden và UniSat.
Runes: Token trên Bitcoin
Runes là một giao thức tạo token trên Bitcoin được phát triển bởi Casey Rodarmor – người cũng đứng sau Ordinals. Runes sử dụng giao thức Ordinals để tạo ra các token có thể thay thế được (fungible tokens), tương tự như ERC20 tokens. Mục tiêu của Runes là thay thế tiêu chuẩn token BRC-20 dựa trên “khắc”, giúp giảm thiểu số lượng UTXO (Unspent Transaction Outputs) không cần thiết, từ đó giảm tải cho mạng lưới Bitcoin.
Runestones Airdrop
Leonidas, người sáng lập Ord.io và là người có ảnh hưởng trên Twitter về NFT, đã phát động đợt airdrop Ordinals lớn nhất từ trước đến nay, có tên gọi Runestones on Bitcoin.
Thách thức với Ordinals
Ordinals đang gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng Bitcoin. Một phần đáng kể trong cộng đồng, bao gồm nhà phát triển Bitcoin cốt lõi Luke Dashjr, cho rằng Ordinals không chỉ làm tắc nghẽn mempool của Bitcoin, mà còn khiến Bitcoin đi chệch khỏi mục tiêu là một loại tiền tệ phi tập trung thuần túy. Ordinals thậm chí còn được ghi nhận là một lỗ hổng bảo mật trong Bitcoin, với tên gọi CVE-2023-50428.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng đây không phải là lỗi trong mã nguồn. Nhà phát triển Bitcoin cốt lõi Peter Todd phản đối việc sửa đổi mã nguồn của Luke, cho rằng điều đó sẽ dẫn đến việc hình thành các private mempool, gây bất lợi cho các thợ đào nhỏ và làm giảm độ tin cậy của việc ước tính phí giao dịch.
Cuối cùng, một số thành viên trong cộng đồng Bitcoin, bao gồm cả nhà phát triển và nhà giao dịch, phản đối việc loại bỏ Ordinals vì họ cho rằng đây là một đổi mới có giá trị. Nhiều nghệ sĩ đã rất phấn khích khi có thể trưng bày tác phẩm nghệ thuật của mình trên Bitcoin. Ngoài ra, việc tăng phí giao dịch do hoạt động giao dịch Ordinals có thể là giải pháp lâu dài cho “vấn đề phí”, tức là Bitcoin có thể tiếp tục khuyến khích các thợ đào, ngay cả sau khi phần thưởng khối kết thúc.
Kết luận
Ordinals là một giao thức đã gây ra rất nhiều tranh luận và tranh cãi kể từ khi ra mắt vào đầu năm 2023. Mặc dù các nhà giao dịch và nhà đầu tư đánh giá lĩnh vực này của hệ sinh thái Bitcoin lên đến hàng triệu đô la, nhưng cộng đồng Bitcoin rộng lớn vẫn chưa thống nhất về tương lai của Ordinals. Liệu Ordinals có tiếp tục chứng kiến các cuộc đấu giá trị giá hàng triệu đô la và là một phần không thể thiếu trong không gian khối của Bitcoin? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng cuộc cách mạng này trên Bitcoin chắc chắn sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý của cả thế giới.